Normal jinekolojik muayene ne sıklıkta ve nasıl olmalıdır?

Kadın hastalıkları ve doğum pratiğinde en çok merak edilen ve sıkça sorulan sorulardan bir tanesi de normal jinekolojik muayenenin nasıl olması gerektiği ve sıklığıdır. Aslında her sağlıklı kadına belli aralıklarla herhangi bir şikayeti olmasa da jinekolojik muayene yapılmalıdır. Jinekolojik muayene sırasında öncelikle hasta ile ön görüşmede hastanın yaşı, doğum ve jinekolojik geçmişi, adet düzeni, genel şikayetleri, tıbbi özgeçmişi gibi konularda ön bilgi alınmaktadır. Sonrasında genel ve jinekolojik muayeneye geçilmektedir. Jinekolojik muayene jinekolojik muayene masasında, litotomi pozisyonunda yapılmaktadır. Öncelikle hastanın nabız, tansiyon, solun sayısı gibi vital bulguları bakılmakta ve kaydedilmektedir. Sonrasında genel muayene yapılmakta ve buradaki anormal bulgular kaydedilmektedir. Sonrasında jinekolojik muayeneye geçilmektedir. Jinekolojik muayene sırasında dış genital organlar direk bakı ile değerlendirilir. Herhangi bir lezyon, yara, anormal görünüm açısından dış genital organlar direk bakı ile değerlendirilmektedir. Dış genital bölge cildinde vücudun diğer bölgelerinde olduğu gibi her türlü cilt hastalığına bağlı değişiklikler görülebilir. Bazen sadece dış genital bölgede gözlenen cilt değişikliği nedeniyle sistemik dermatolojik hastalıklara tanı konabilmektedir. Sonrasında spekülüm dediğimiz çeşitli boy ve ebatta olan cerrahi aletlerle, vajen ve serviks dediğimiz, rahim ağzı yapıları dış bakı ile değerlendirilmektedir. Burada da vajen ve rahim ağzında makroskopik, gözle görülebilen herhangi bir lezyon, akıntı, anormal kanama paterni değerlendirilmektedir. Sonrasında rahim ağzı kanseri tarama kapsamında rahim ağzından smear dediğimiz sürüntü örnekleri alınmaktadır. Smear alınması için ideal olarak hastanın adetinin bitmiş olması, herhangi bir akıntı ya da anormal kanamasının olmaması gerekmektedir. Vajinal duş yapılmış olması, yakın zamanda cinsel ilişkiye girmiş olmak ya da son yirmi dört saatte vajinal herhangi bir ilaç, fitil kullanılmış olması smear sonuçlarını değiştirebilir ve yanlış sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle bu konulara dikkat edilmesi gerekmektedir.  Rahim ağzında alınan sürüntü örneği ya servikal sitolojik sürüntü dediğimiz rahim ağzı hücrelerinden örnek alınarak yapılmaktadır ya da HPV testi yapılmaktadır. Smear testi yapılacaksa, bu testin normal sağlıklı kadınlarda 21 yaşından sonra üç yılda bir yapılması önerilmektedir. HPV testi ile kanser taraması yapılacaksa bu testin 30 yaşından sonra başlanması ve beş yılda bir tekrarlanması gerekmektedir. Başka bir hastalığı olmayan ya da önceden smear, HPV anormalliği olmayan hasta gruplarında daha erken teste ya da yıllık testlere gerek yoktur. Yapılan çalışmalarda smear içim üç yılda bir, HPV testi için beş yılda bir güvenli aralık olarak tespit edilmiştir ve bu sürelerden daha erken alınan smear ya da HPV testi ekstra gereksiz girişimlere yol açmaktadır ve önerilmemektedir. Smear ya da HPV testini takiben, bimanuel muayene yapılmaktadır. Burada hekim direk muayene yoluyla rahim ağzını, karından rahim büyüklüğünü, parametrium dediğimiz rahim ağzı yan dokularını dıştan palpe eder. Burada herhangi bir kitle, yumurtalık kisti, çikolata kisti, büyük myomlar dış muayene ile anlaşılabilir. Bimauel muayene sonrasında ultrasonografik incelemeye sıra gelmektedir. Normalde farklı bir muayene çeşidi olsa da vajinal ultrasonografi artık kadın doğum muayenesinin ayrılmaz bir parçasıdır. Transvajinal ultrason ile rahim, yumurtalıklar, karın içi organlar ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmektedir. Evli olan kadınlar için karından yapılacak ultrason yerine vajinal yoldan yapılacak bir ultrason ile ilgili organlar çok daha ayrıntılı şekilde incelenebilmektedir. Jinekolojik muayene yıllık olarak yapılmalıdır. Kanser tarama testleri kapsamında smear alınması konvansiyonel yöntemle olacaksa üç yılda bir, eğer HPV testi yapılma imkanı varsa beş yılda bir yapılması gerekmektedir. Jinekolojik muayenede, smear alınmasında ya da transvajinal ultrason yapılması esnasında hasta herhangi bir ağrı, acı duymamaktadır. Tüm bu anlatılanlar kapsamında tüm sağlıklı kadınların yıllık normal jinekolojik muayenelerini yaptırmaları, yukarıda bahsedilen zaman aralıklarında da rahim ağzı kanser taramalarını yaptırmaları gerekmektedir. Tüm kadınlarımıza mutlu, sağlıklı ve esenlik dolu günler diliyorum.

Prof Dr Nasuh Utku Doğan